Sinds mensenheugenis vormt het riviertje de Reest de grens tussen Overijssel en Drenthe. Het is dan ook logisch om te veronderstellen dat de naam Avereest “Over-de-Reest” betekent: het gebied aan de andere zijde van die grens. Toch is dat onjuist. Om dat te begrijpen moeten we terug naar de late Middeleeuwen.
Zo rond het jaar 1000 groeide de bevolking fors en werden er tot dan toe onontgonnen streken in gebruik genomen. Op de hogere zandgronden aan beide zijden van het riviertje de Reest vestigden zich de eerste boeren. Welke boerderijen dat zijn weten we niet precies. Zo is er in 1177 sprake van “V domibus juxta amnem Reste sitis”: vijf hoeven bij de Reest. Zeker is wel dat in de late middeleeuwen beide zijden van de Reest tot ontwikkeling komen. Boerderijen en buurtschappen als Lankhorst, IJhorst, Respers, Groot Oever, Westerhuis, Den Huizen, Den Kaat en Den Oosterhuis ontstaan aan de Overijsselse kant van de Reest. Terwijl aan de Drentse kant De Schiphorst, Havixhorst, De Wijk, De Haleweide, De Stapel, de Bloemberg, De Wildenberg, Rabbinge en Schrapveen ontstaan.
Op een kaart uit de 17e eeuw zien we het Reestdal als een bewoonde strook van Meppel tot Hardenberg, ingeklemd tussen de moerassen aan de zuidzijde en de zuidwest Drentse heidevelden.
In 1236 heeft de bevolking in het Reestdal een dusdanige omvang gekregen dat er een kerk wordt gesticht. Het zijn de monniken van het Zwartewaterklooster die “op ons Cloosters grunt” een kerk stichten. Het gaat daarbij om de kerk van het tegenwoordige IJhorst, waarvan de beide naastgelegen boerderijen nog tot in de 18e eeuw in eigendom toebehoorden aan het Zwartewaterklooster en haar rechtsopvolgers.
De aldus gestichte parochie aan weerszijden van de Reest – van Meppel tot aan de bron van de Reest – werd aangeduid als “Resten”. Aan het eind van de 13e eeuw was er behoefte aan een tweede kerk die verder oostelijk werd gebouwd in het tegenwoordige Oud-Avereest. De parochie Resten werden in twee delen gesplitst: Nederreest en Overreest of in het latijn Resta superior en Resta inferior. De naam Nederreest verdween snel en werd vervangen door de naam van het aanpalende erf IJhorst, en de naam Overreest werd later Avereest.
Schematisch:
Resta/Resten Resta inferior →Nederreest→IJhorst (dialect: De Rievest)
Resta superior→Overreest→Avereest (dialect: De Riest)
In het buitenland komen plaatsnamen met ‘Neder’ en ‘Over’ nog regelmatig voor, zoals hier in het Noorse Tyssedal.
Zo ontstonden er (kerk)gemeenschappen die zich beiden uitstrekten tot aan beide zijden van de Reest. Tot op de dag van vandaag omvat de kerkelijke gemeente IJhorst tevens het Drentse De Wijk, en de hervormde gemeente (Oud)Avereest beslaat ook het aanpalende Drentse Deel van het Reestdal. Het was dus niet het riviertje de Reest dat een scheiding vormde, maar de lokale gemeenschap juist verenigde. Tot op de dag van vandaag is het riviertje de Reest eerder een grens die mensen bindt dan scheidt.
Het Reestdal bij Rabbinge